Author :
Abstract
Kur’an-ı Kerim’i sağlıklı bir şekilde anlama hususunda bağlam son derece önemli bir etkendir. Bağlam olgusu; iç ve dış bağlam olmak üzere iki kısımda değerlendirilebilir. İç bağlamı âyet, pasaj, sure ve konu bağlamı şeklinde; dış bağlamı ise âyetlerin iniş yeri, zamanı, zemini, ayetlerin iniş nedeni gibi hususlar kapsamında değerlendirmek mümkündür. İç bağlam unsurlarından âyet, pasaj ve sure bağlamının tevkîfî olduğu, ehlince bilinen bir gerçektir. Bundan hareketle, peş peşe gelen âyetlerin birbiriyle bağlantısı veya alakası olmayıp rastgele bir diziliş içerisinde olduğunu söylemek, ilmi gerçeklere aykırı olduğu gibi; bu fikrin halis bir niyet içerdiği de düşünülemez. Bu çalışmamızda Kur’an’da ru’yetullah konusunu bağlam esaslı inceleyeceğiz. Bağlam (siyak-sibak) esas alınarak ru’yetullah mevzusu incelendiğinde; ru’yetullahın dünyada olmadığı, ancak âhirette gerçekleşeceği anlaşılacaktır. Zira ru’yetullahın olmadığını ifade eden âyetler incelendiğinde, bu âyetlerin siyak ve sibakında (öncesinde ve sonrasında) dünya hayatından bahsedildiği; ru’yetullahın olduğunu ifade eden âyetler incelendiğinde ise, bu âyetlerin siyak ve sibakında âhiret hayatından bahsedildiği açık ve net bir şekilde görülecektir. Ru’yetullah (Allah’ın müminler tarafından görülmesi) meselesi îtikadî mezheplerin ihtilaf ettikleri konulardandır. Ehl-i sünnet, ru’yetullahın ancak ahirette gerçekleşeceğini akli ve nakli delillere dayanarak ispat etmeye çalışırken; Mu‘tezile gibi bazı îtikadî mezhepler bunun her iki dünyada da mümkün olmadığını savunmuşlardır.
Keywords
Abstract
In terms of understanding the Qur'an in a healthy way, the context mentioned above is an extremely important factor. Context phenomenon; internal and external context. Its internal context is in the form of verse, passage, surah and subject context; the external context of the verses, landing place, time, backdrop, such as the cause possible to evaluate the scope. It is a fact that the verse, passage and surah context of the internal context elements are tevkîfî. Therefore, to say that successive verses are not connected or related to each other and are in a random order, as it is contrary to scientific facts; it cannot be considered that this idea contains a pure intent. In this study, we will examine the issue of ru’yetullâh in the Qur'an based on context. Context (siyak-sibak) is examined on the basis of the rissue; it will be understood that the ru’yetullâh is not in the world but will be realized in the hereafter. Because, when examining the verses expressing the absence of ru’yetullâh, these verses before and after the world life is mentioned; When examining the verses that states that there is ru’yetullâh, it will be seen clearly that these verses are mentioned in the hereafter and the life of the Hereafter. The question of ru’yetullâh (Allah's being seen by the believers in the hereafter) is one of the controversies of the sects of faith. Ahl al-Sunnah, while trying to prove that the ru’yetullâh will only take place in the Hereafter on the basis of mental and transplant evidence; Some sects of faith such as Mu‘tezile have argued that this is not possible in both worlds.
Keywords
- Abdulkadir Geylani. Fethü’r-Rabbanî. 52. Meclis. http://www.abdulkadirgeylani der- negi.net/?Bid=517152. Erişim Tarihi: 02.12.2019.
- Abdurrahman b. Muhammed b. İdrîs er-Râzî b. Ebî Hâtim. Thk. Es’ad Muhammed Tayyib, Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm. (1. Baskı), Dâr-u Nezâr Mustafa el-Bâz: Riyâd 1997.
- Adam, Hüdaverdi. Bazı Kelam Problemleri. (1. Baskı), Değişim Yayınları: Sakarya 1998.
- Akay, Akif. İslam İnancında Şefaat. (1. Baskı), Akçağ Yayınları: Ankara 2016.
- Akdemir, Hikmet. “Taberi'ye Göre Ru’yetullâh Meselesi”, Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2002, sayı: lll, s. 7-26.
- Albayrak, Halis. Kur’ân’ın Bütünlüğü Üzerine. Şule Yayınları: (3. Baskı) İstanbul 1996.
- Ali b. el-Hüseyin el-Mûsevî Şerif el-Murtazâ. Thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim, Emâli’l-Mur- tazâ Ğuraru’l-Fevâid ve Dürarü’l-Kalâid. El-Mektebetü’l-Asriyye: Beyrut 2004.
- Arslan, Hulusi - Bozkurt, Mustafa. Sistematik Kelam. (1. Baskı), TDV Yayınları: Ankara 2015.
- Ateş, Süleyman. Kur’ân-ı Kerim’in Yüce Meali Ve Çağdaş Tefsiri. I-XII, Yeni Ufuklar Neşriyat: İstanbul 1989.
- Bedrüddîn Ebû Muhammed Mahmûd b. Ahmed el-Aynî. Umdetü’l-Kârî Şerhu Sahîhi’l-Buhârî. (1. Baskı), Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyyi: Beyrut 2001.
- Bilgiz, Musa. Kur’ân’da Bilgi Kavramsal Çerçeve Bilgi Türleri. İnsan Yayınları: İstanbul 2013.
- Cemâleddîn Ebu’l-Ferec Abdurrahman İbnü’l-Cevzî. Thk. Muhammed Abdulkerim Kâzım er-Râzî Nüzhetü’l-E‘yüni’n-Nevâzır Fî İlmi’l-Vücûh ve’n-Nezâir. Risâle: Beyrut 1987.
- Cevzî, Ebu’l- Ferec Cemaleddin Abdurrahman b. Ali b. Muhammed b. El- Cevzî el- Kuraşî el- Bağ- dâdî. Zâdü’l- Mesîr Fî İlmi’t-Tefsîr. I-IX (3. Baskı), Mektebetü’l- İslam: Beyrut 1948.
- Duman, Mehmet Zeki. Beyânu’l-Hak. I-III (3. Baskı), Fecr Yayınları: Ankara 2016.
- Ebû Dâvûd, Süleyman b. El- Eşa’s es- Sicistâni. Sünen. Mektebetü’l-Meârif: Riyad 1988.
- Ebû Hayyân, Muhammed Yusuf Ebû Hayyân el- Endülüsî. Thk. Heyet, Tefsiru’l-Bahri’l-Muhit. I- VIII (1. Baskı), Dâru’l- Kütübi’l- İlmiyyi: Beyrut 1993.
- Ebû Hilâl el-Askerî. Thk. Muhammed İbrahim Selim. el-Furûku’l-Luğaviyye. Dâru’l-İlm ve’s- Sekâfe: Kahire 1997.
- Ebû Hilâl el-Askerî. Thk. Muhammed Osman, el-Vücûh ve’n-Nezâir. (1. Baskı). Mektebetü’s- Sekâfetü’d-Dîniyye: Kahire 2007.
- Ebu’l-Haccâc Mücâhid b. Cebr el Kuraşi’l- Mahzûmî. Tefsir-i Mücâhid. (1. Baskı), Dâru’l- Kütübi’l- İlmiyyi: Beyrut 2005.
- Ebu’l-Yusr Muhammed Pezdevî. Ehl-i Sünnet Akaidi. (3. Baskı), Trc. Şerafettin Gölcük. Kayıhan Yayınları: İstanbul 1994.
- Ebu’l-Bekâ Eyyüb b. Musa el-Hüseyinî el-Karîmiyyi el-Kefeviyyi. Thk. Adnan Derviş-Muhammed el-Mısrî, el-Külliyât (Mu’cemu fi’l-Mustalahâti ve’l-Furûki’l-Luğaviyye). Müessesetü’rRisâle: Beyrut 2011.
- Ebü’l-Hasen Alî b. İsmâîl el-Eş‘arî. Kitâbu’l-Luma’ fî Reddi ‘Âlâ Ehli’z-Zeyği ve Bida’. Matbaatu Mısriyye: Kahire 1955.
- El-Hemmâm Ebû İshâk Ahmed (Sa’lebî). el-Keşf ve’l-Beyân. (1. Baskı), I-X, Dâr-u İhyâi’t-Türâsi’l- Arabiyyi: Beyrut 2002.
- Ferâhidî, Halil b. Ahmed El Ferâhidî. Kitabu’l-Ayn. I-IV (1. Baskı), Dâru’l- Kütübi’l- İlmiyyi: Bey- rut 2003.
- Fîrûzâbâdî, Mecdüd din Muhammed İbn Yakup el Fîrûzâbâdî. Tenvîru’l-Mikbâs Min Tefsîr-i İbn Abbâs. (1. Baskı), Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyyi, Beyrut 1992.
- Güllüce, Veysel. “Kur’ân'da Hikmet Kavramı Üzerine”. Ekev Akademi Dergisi. c. 1 sy. 2 (Mayıs 1998) 43-48.
- İbn Atiyye, Kâdı Ebî Muhammed Abdulhak b. Ğâlib b. Atiyye el- Endelûsî. El-Muharrerü’l- Vecîz Fî Tefsîr-i Kitâbi’l-Azîz. I-VI (1. Baskı), Dâru’l- Kütübi’l- İlmiyye. Beyrut 2001.
- İbn Hişam. es-Sîretü’n-Nebeviyyetü. Dâru’l-Kütübi’l-Arabî: Beyrut 1990.
- İbn Kayyım El-Cevziyye. Bedâi‘u’t-Tefsîr. Trc. Heyet, Karınca & Polen Yayınları: İstanbul 2011.
- İbn Kesîr, İmam el- Celil el- Hafız İmâdü’d- Din Ebu’l- Fidâ İsmail İbn Kesîr ed- Dımeşkî. Tefsiru’l- Kur’âni’l- Azim. I-V, (1. Baskı), Dâru’l-Hadîs: Kahire 1988.
- İbn-i Manzur, Muhammed ibn-i Mükerrem ibn-i Manzur-il Afrikiyyi-l Mısriyyi. Lisanu’l- Arab. I- VI, Es- Sekafe ve’l-İ’lam Bakanlığı, Şuuni-s Sekafiyyi el-Amme: Bağdat 1992.
- İmam-ı A’zam Ebû Hanîfe Numan b. Sâbit El- Kûfî. El- Fıkhu’l-Ekber. (1. Baskı), Şerh; Aliyyü’l- Kârî El- Hanefî, Dâru’l- Kütübi’l- İlmiyyi: Beyrut 1995.
- İmam-ı A’zam. İmam-ı A’zam’ın Beş Eseri. Çeviri: Mustafa Öz, İfav. İstanbul 1992.
- Kâdî Abdulcebbar b. Ahmed el-Hemedânî. Thk. Adnan Muhammed Zerzûr. Müteşâbihu’l- Kur’ân. Dâru’t-Turâs. Kâhire 1969.
- Kâdî Abdulcebbar. Thk. Hıdır Muhammed Nebhâ. Tenzîhü’l-Kur’ân Ani’l-Metâîn. Dâru’l-Kü- tübü’l-İlimyye. Beyrut 2008.
- Kâdî Abdulcebbar. Thk. Ahmet b. Hüseyin b. Ebî Hâşim. Şerhu Usûli’l-Hamse. (4. Baskı). Mekte- betü Vehbe: Kahire 2006.
- Kara, Ömer. Kur’ân’da Cennet. Rağbet Yayınları: İstanbul 2002.
- Karagöz, İsmail. Kur’ân’da Zikir Kavramı Ve Allah’ı (cc) Zikir. (3. Baskı), Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları: Ankara 2007.
- Karaman, Fikret. İslamî İnanç Değerleri ve Çağdaş Dînî Akımlar. Çelik Yayınları: İstanbul 2015.
- Kelâbâzî, Ebubekir Muhammed b. İshak Buhari Kelâbâzî. Thk. Ahmed Şemsüddin. et-Taarruf Li- mezhebi Ehli’t-Tasavvuf. Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye. Beyrut 1993.
- Keskin, Hasan. Kur’ân’da Fitne Kavramı. Rağbet Yayınları: İstanbul 2003.
- Keskin, Hasan. Kur’ân’da Ümmet Kavramı. Rağbet Yayınları: İstanbul 2003.
- Kırımlı İsmail Ferruh Efendi. Tefsîr-u Mevâkib. Fazilet Neşriyât: İstanbul 2017.
- Kırkıncı, Mehmet. http://www.mehmedkirkinci.com/index.php?s=article&aid= 1291 Erişim Tarihi: 15.07. 2019
- Komisyon. Günümüz Tefsir Problemleri. Bilay (Bilimsel Araştırma Yayınları): Ankara 2018.
- Kurt, Hasan. “İmam Mâtürîdî’de Mu‘tezilî Ka’bî’nin Eleştirisi”, Bilimname. XX, 2011/1, 109-134.
- Mâturîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed el- Mâturîdî es-Semerkandî. Te’vilât’u Ehli’s- Sünne. Dâru’l- Kütübi’l- İlmiyyi: Beyrut 2005.
- Mâturîdî. Kitâbu’t-Tevhîd. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: Ankara 2003.
- Mekkî b. Ebî Tâlib, Ebû Muhammed el-Kaysî. Elhidâye ila Bulûği’n-Nihâye. (1. Baskı), eş-Şârika el-İmârâtü’l-Arabiyyeti’l-Müttehide: Birleşik Arap Emirlikleri 2008.
- Muhammed Şükri Ahmed Zâvîyetî. Tefsîr-u Dahhâk. I-II (1. Baskı), Dâru’s- Selam: Kahire 1999.
- Mukâtil b. Süleyman. Thk. Hâtim Salih Eddâmin. el-Vücûh ve’n-Nezâir fi’l-Kur’âni’l-Azîm. (2. Baskı), Mektebetü’r-Rüşd: Riyâd 2011.
- Müslim, Ebû’l- Hüseyn Müslim İbni’l Haccâc İbni Müslim el Kuşeyrî en- Neysâbûrî. El-Câmiu’s- Sahîh. Riyad 1998.
- Nesefî, Ebu’l- Berekât Abdullah b. Ahmed b. Mahmud en- Nesefî. Medârikü’t- Tenzîl ve Hakâiki’t- Te’vil. I-III (7. Baskı), Dâr’u-İbni Kesîr: Beyrut 2017.
- Nûreddin Es- Sâbûnî. Çev. Bekir Topaloğlu. Mâtürîdiyye Akâidi. (7. Baskı), Diyanet İşleri Başkan- lığı Yayınları: Ankara 2000.
- Nursî, Bediüzzaman Said. Mektubât. Envar Neşriyat: İstanbul 1993.
- Nursî, Bediüzzaman Said. Sözler. Envar Neşriyat: İstanbul 1993.
- Nursî, Bediüzzaman Said. Şualar. Envar Neşriyat: İstanbul 1993.
- Okuyan, Mehmet. Kur’ân’a Göre Yedi Aşamada Âhiret. (2. Baskı), Düşün Yayınları: İstanbul 2015.
- Öz, Ahmet. Kur’ân-ı Anlamada Bağlam. (1. Baskı), Hikmetevi Yayınları: İstanbul 2016.
- Öztürk, Mustafa. Kur’ân-ı Kerim Meali Anlam ve Yorum Merkezli Çeviri. Düşün Yayıncılık: İs- tanbul 2011.
- Öztürk, Yaşar Nuri. Kur’ân’daki İslam. (18. Baskı) Yeni Boyut Yayınları: İstanbul 1997.
- Râğıb, Ebu’l-Kasım Hüseyin bin Muhammed bin Mufaddal er- Râğıb el- İsfehânî. Trc. Abdulbaki Güneş ve Mehmet Yolcu. El- Müfredat fi Ğarîb-il Kur’ân. Yarın Yayınları: İstanbul 2015.
- Râzî, Muhammed Fahruddin er-Râzî. Tefsir-i Kebîr (Mefâtihu’l- Ğayb). I-XXIII (1. Baskı), Akçağ Yayınları: Ankara 1994.
- Sa’lebî, el-Hemmâm Ebû İshâk Ahmed (Sa’lebî). el-Keşf ve’l-Beyân. (1. Baskı), I-X, Dâr-u İhyâi’t- Türâsi’l-Arabiyyi: Beyrut 2002.
- Salih, Subhi. Trc. Şerafeddin Gölcük. Ölümden Sonra Diriliş. (7. Baskı), Kayıhan Yayınları: İstan- bul 2014.
- Soysaldı, Mehmet. Hayatımıza Yön Veren Ayetlerin Tefsiri. Beka Yayıncılık: İstanbul 2018.
- Süddî, Ebu Muhammed İsmail b. Abdurrahmân es-Süddi’l- Kebir. Thk. Muhammed Ata Yusuf. Tefsir-u Süddi’l- Kebir. (1. Baskı), Dâru’l-Vefa: b. y. y. 1993.
- Şerif el-Murtazâ, Ali b. el-Hüseyin el-Mûsevî Şerif el-Murtazâ. Thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbra- him. Emâli’l-Murtazâ Ğuraru’l-Fevâid ve Dürarü’l-Kalâid. El-Mektebetü’l-Asriyye: Beyrut 2004.
- Şimşek, Mehmet Sait. Hayat Kaynağı Kur’ân Tefsiri. I-V, Beyan Yayınları: İstanbul 2012.
- Tabersî, Ebû Ali el-Fadl b. Hasan et-Tabersî. Mecmau’l- Beyân Fî Tefsîri’l- Kur’ân. I-X (1. Baskı). Dâru’l- Murtazâ: Beyrut 2006.
- Tiyek, Fatih. Kur’ân’ı Anlamada Bağlamın Rolü ve Meallerdeki Bağlamsal Sorunlar. Ankara Okulu Yayınları: Ankara 2015.
- Ünverdi, Veysi. “Kâdî Abdulcebbâr’ın Rü’yetullah’ın Reddine İlişkin Dayanakları”. Bilimname. XXVIII, 2015/1, 201-245. Vankulu Mehmet. Vankulu Lügati. Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları: İstanbul 2015.
- Yılmaz, Ali. “Kur’ân-ı Kerim’de “Yevm/Gün” Kavramlyla Zikredilen Ahiret İsimleri”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi: 2001/16, 141-171.
- Yılmaz, Mehmet Faik. Âyetler ve Sûreler Arasındaki Münasebet. Diyanet İşleri Başkanlığı Yayın- ları: Ankara 2009.
- Zemahşerî, Thk. Adil Ahmed Abdul Mevcud; Ali Muhammed Muavviz. el-Keşşaf an Hakaik-ı Ğavamizı’t- Tenzil ve Uyuni’l- Ekavil fi Vücuhi’t- Tevil. I-VI (1. Baskı), Mektebetü Abikan: Riyad 1998.
- Zemahşerî, Carullah Ebi’l-Kasım Mahmud b. Ömer ez-Zemahşerî. Esâsu’l-Belâğa. http://www.al- mostafa.com,s. Erişim Tarihi: 03.07.2012.