Author :
Abstract
Ebû Yûsuf Ya’kub b. İbrahim el-Ensârî (ö. 182/798) fıkıhın altın çağı denilen hicri ikinci asırda yaşamış, fıkıh ilminde derin iz bırakan ve yeni birçok fikhi gelişmeye öncülük eden fakih bir müctehiddir. Ebû Yûsuf’un kadılık yapmış olmasından dolayı etkisi çok büyüktür. Onun Hanefî mezhebindeki yerini tespit etmek çok önemlidir. Zira İmam-ı Azam Ebû Hanîfe’nin bize kadar gelen gerek fûr’u gerekse de fıkıh usulüyle ilgili tedvin ve telif ettiği eseri ulaşmış değildir. Ebu Hanife'nin görüşlerinin sonraki nesillere aktarılmasında ve Hanefi mezhebinin yayılmasında önde gelen isimler arasında Ebû Yûsuf sayılmaktadır. Bu çalışmada Ebû Yûsuf’un fıkıhçılığı ortaya konulmaya çalışılacak ve mutlak müçtehid olup olmadığıyla ilgili ileri sürülen görüşlerin betimlenmesi ve değerlendirilmesi yapılmaya çalışılacaktır.
Keywords
Abstract
Ebû Yûsuf Yakub b. İbrahim el-Ensari (d. 182/798) is a scribe interpreter of Islamic law who lived in golden age of second century of hijri calendar and who impressed the conception of Islamic law and who leaded a good deal of developments in Islamic law. Ebû Yûsuf is regarded as a trustworthy scholar not only in conception of Islamic law but also in hadith and he is known as the one who tried personally to enhance his information and conception of Islamic law. In this study, Ebu Hanife’S attribution to the conception of Islamic law will be presented; brought forward remarks about whether Ebû Yûsuf is an absolute interpreter of Islamic law or not will be evaluated and finally Ebû Yûsuf’s disagreemants with his master Ebu Hanife in term of Islamic crimimal law will be submitted by giving some examples of judicial opinions.
Keywords
- Akseki Ahmed Hamdi. İslam Dini. 20. Bs. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1969.
- Bağdâdî,. Târîhu Bağdâd. Thk. Beşşâr ‘Avvâd M’arûf. 17 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ğarbü’l- İslamî, 2001.
- Bardaoğlu Ali. “Hanefî Mezhebi”. 16: 1-21. İstanbul: DİA, 1997.
- Brockelman Carl. Tarihü’l-Edebi’l Arabi,. Trc. Abdülhalim Neccar. Kahire: Darü’l-Maarif, 1959.
- Dehlevi Şah Veliyullah. El-İnsâf Fî Beyânî Sebebi’l-İhtilâf (Mezheplerin Doğuşu Ve İctihat Tartışması). Trc. Şükrü Özen. 3. Bs. İstanbul: Pınar, 2003.
- Duman, Ali. “Ebû Hanîfe’nin Hüküm İstinbat Yönteminin Fukaha Usûlü’ndeki Rolü”. İslam Hu- kuku Araştırma Dergisi. 13 (2009): 83-102.
- Duman Ali. İslam Hukuk Usulü Dersleri. 2. Bs. Malatya: Protech Matbaa ve Reklam Hizmetleri Ltd. Şti., 2017.
- Ebû Zehrâ, Muhammed. Ebû Hanîfe,. Suriye: Darü’l-Kütübü’l-Arabiyye, 1947.
- Ebû Zehrâ, Muhammed. Usûlü’l-Fıkıh. Darü’l-Fikri’l-Arabî, 1958.
- Fahrettin Attar. “‘Kâdî’,”. 24: 66-69. İstanbul: DİA, 2001.
- Gazâlî, Hüccetü’l-İslam Ebû Hamid Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b.Ahmed et-Tûsî (ö. 505/1111),. el-Menhûl min Ta’lîkâti’l-Usûl. Thk. Muhammed Hasan b. Mahmûd Heyto. Dımeşk: Muhammed Hasan b. Mahmûd Heyto, 1980.
- Hallaf Abdülvahhab. İlk Dönem İslam Hukuku (Yasama, Yargı ve Yürütme. Trc. Abdülhadi Timur- taş. İstanbul: Pınar, 2006.
- Hamidullah Muhammed. İslam Hukuku Etüdleri. İstanbul: Bir, 1984.
- İbn Hallikân,. Vefeyâtu’l-A‘yân. Thk. İhsan Abbas. 7 Cilt. Beyrut: Daru Sâdır, 1972.
- İbn Hazm, Ebî Muhammed Ali b. Ahmed b. Saîd. el-İhkâm Fî Usuli’l-Ahkâm. Thk. Ahmed Mu- hammed Şakîr. 8 Cilt. Beyrut: Darü’l-Afâkî Cedide, 1979.
- İbn Kayyim, Ebu Abdullah, Muhammed b. Ebİ Bekir b. Eyyüb İbn Kayyim el-Cevziyye. İ’lamü Muavikîn. Thk. Meşhur b. Hasan Alî Selman Ebû Ubeyde. 7 Cilt. Riyad: Darü’l-İbn Cevziyye, 2008.
- İbn Kemal Paşa. Tabakatü’l-Müçtehidin. Thk. Ebî Abdurrahman b. Akîl. Matbaatü’l-Cabalâvî, 1976.
- İbn Kesîr,. el-Bidâye ve’n-Nihâye. Thk. Abdullah b.Abdul Musîn et- Türkî. 21 Cilt. Riyad: İslami Araştırmalar Merkezi Yardımıyla, 1998.
- İbn-i Hümâm, Muhammed b. Abdülvâhid b. Abdülhamîd b.Mes’ûd es-Sivâsî el-İskenderî el- Kâhirî el-Hanefî (861/1457). Şerhü’l-Fethü’l-Kadir Ala Hidaye Şerhü’l-Muhtedi. Thk. Abdürrezzak Galib el-Mehdi. 10 Cilt. Beyrut: Darü’l-Kutubü’l-İlmiyye, 2003.
- İbnü’l-İmâd,. Şeźerâtü’ź-Zeheb. Thk. Mahmûd Arnavût. 10 Cilt. Beyrut: Darü’l-İbn Kesîr, 1986.
- İbnü’n-Nedîm,. el- Fihrist. Thk. Rızâ Teceddid. Beyrut: Darü’l-Ma’rife, 1971.
- İzmirli İsmail Hakkı. İlm-i Hilâf. Trc. Duman Ali. Malatya, 2001.
- Kallek Cengiz. “Kitabü’l-Harac”. 26: 101-104. İstanbul: DİA, 2002.
- Karaman Hayreddin. İslam Hukuk Tarihi. İstanbul: Nesil, 1989.
- Karaman Hayreddin. İslam Hukukunda İctihad. 4. Bs. İstanbul: Ensar, 2010.
- Kâsânî,. Bedâ’i’u’s-Sana’i. Thk. Ali Muhammed Muavvez - ve Âdil Ahmed Abdülmevcud. 10 Cilt. Beyrut: Darü’l-Kutubü’l-İlmiyye, 2003.
- Kehâle, Ömer Rıza. Mu’cemü’l-Müellifin Terâcimü’l-Mûsannıfi’l-Kûtübü’l-’Arabiyye. 15 Cilt. Beyrut: Müessetü’r-Risâle, 1957.
- Kevserî, Muhammed Zahîd. Husnû Tekâdî. Kahire: el-Mektebetü’l-Ezheriyye, 1948.
- Koca, Ferhat. “Hanefî Mezhebinde Ebû Hanife ile Ebû Yûsuf ve Muhammed Arasındaki Hukukî Görüş Farklılıklar”. Ekev Akademi Dergi. 18 (K 2004).
- Köse, Saffet. “Hiyel”. İstanbul: DİA, 1998.
- Kûreşi,. Cevahirü’l-Muziyye. 5 Cilt. Riyad: Darü’l-İhyaü’l-Kûtübü’l-Arabiyye, 1993.
- Matlûb, Mahmut. Ebû Yûsuf. Bağdat: Darü’s-Selâm, 1972.
- Nekîb, Ahmed b. Muhammed b. Nasreddin b. Nekîb (son). el-Mezhebü’l-Hanefîyye. Riyad: Mekte- betü’r-Rüşd, 1998.
- Öğüt Salim. “Ebû Yûsuf”. 10: 260-265. İstanbul: DİA, 1994.
- Öğüt Salim. “Ebû Yûsuf Ve Hanefîliği”. İslam Hukuku Araştırma Dergisi 15/1-2 (1997): 291-301.
- Özdemir Ahmet. “İmam Ebû Yûsuf’un Fukahâ Tabakatındaki Yeri”. International Journal of Social Science 6/3 (2013): 491-508.
- Özen, Şükrü. “Kadılkudat”. DİA. 24: 77-82. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2001.
- Ṣaymerî,. Aḫbâru Ebî Ḥanîfe Ve Aṣḥâbih. Thk. Ebû’l-Vefâ el-Afgânî. Beyrut: Alimü’l-Kûtub, 1985.
- Schacht, Joseph. İslam Hukukuna Giriş. Trc. Mehmet Dağ - Abdülkadir Şener. Gözden Geçirilmiş Baskı. Ankara: Otto Yayınları, 2018.
- Semerkandî, Ebî Leys Nasr b. Muhammed b. İbrahim es-Semarkandî (ö.375). ’Uyunu’l-mesaîl. Beyrut: Darü’l-Kutubü’l-İlmiyye, 1998.
- Serahsî,. Usûl. Thk. Ebu’l-Vefâ el-Efğânî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutbi’l-İlmiyye, 1993.
- Şeybanî, Ebî Abdullah Muhammed b. Hasan eş-Şeybanî, (ö. 189/805. Kitabu’l-Asl (Mebsût),. Thk. Ebû’l-Vefâ el-Afganî. 2 Cilt. Pakistan: Darü’l-Maarif en-N’umaniyye, 1981.
- Uslu Rıfat. “İmam Ebû Yûsuf’un Hayatı ve Kitabu’l-Harac’ı”. İslam Hukuku Araştırma Dergisi. 22 (2013): 403-429.
- Zehebî,. Siyerü A’lâmi’n-Nübelâ. 25 Cilt. Kahire: Darü’l-Hadis, 1983.
- Zeydan Abdülkerim. el-Vecîz Fî Usûli’l-Fıkıh. Beyrut: Müessetü Kurtuba, 1987.
- Zeydan Abdülkerim. İslam Hukukuna Giriş (Madhâl). Trc. Ali Şafak. İstanbul: Kayıhan, 2011.
- Zeydan, Abdülkerim,. Nizâmü’l-Kazaî Fî Şer’eti’l-İslamiyeti,. Amman: Mektebetü’l-Besar, 1989.
- Ziriklî, Hayrettin (ö. 1976),. A‘Lâm Kâmusu Terâcim Li Eşheri’r-Ricâl Ve’n-Nisâ Mine’l-Arab Ve’l- Müsta’rabîn Ve’l-Müşrikîn. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-İlm Li’l-Melâyîn, 2002.