Author :
Abstract
Ahilik, kültür ve medeniyetimizi şekillendiren önemli kurum ve kavramlardan biridir. Bu çalışmada Ahilik kurumunun kaynağı ve kavramsal çerçevede “ahi” kelimesinin kaynağı hakkındaki görüşlere yer verilmiştir. Kavramsal çerçevede Ahi kelimesinin Türkçe “akı” ya da Arapça “ahî” kelimesinden kaynaklandığı görüşleri üzerinde durulmuştur. Diğer taraftan kavram olarak ahilik ve fütüvvet arasındaki ilişki ve etki üzerinde durulmuş ve fütüvvet esasları ile fütüvvetnamelerden alınan ahilik prensipleri arasındaki benzerlik ve yakınlığa dikkat çekilmiştir.
Keywords
Abstract
One among the most important institutions and concepts which shapes our Anatolian culture and civilization is the doings of the ahi-community called Akhism. This study investigates into the views about the source of the institution of Akhism and the origin of the word “ahi” in a conceptual framework. The paper identifies that the word “Ahi” originates either from the Turkish word “aki” which means rebellious, or from the Arabic word “ahî” which means brother. The paper deals with the correlation and mutual interaction between akhism (the doings of brotherhood community) and futuvva (the doings of youthful community). In this regard, the paper calls attention to the affinity and intimateness between the principles of futuvva and the principles of akhism as they are seen in the books which take up the futuvva.
Keywords
- Abdurrahman Câmî, Nefahâtü’l-Üns, Terc. ve Şerh: Lâmiî Çelebî, haz. Süleyman Uludağ - Mus- tafa Kara, İstanbul 2001.
- Abdülbaki Gölpınarlı, “İslam ve Türk İllerinde Fütüvvet Teşkilatı”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, c. XII, (Tıpkı Basım) İstanbul 2011.
- Abdülgani Muhammed bin Alâüddin el-Huseynî er-Radavî, Fütüvvetnâme-i Tarîkat, haz. Os- man Aydınlı, Ankara 2011.
- Abdülkerim Kuşeyrî, Kuşeyrî Risalesi, Haz: Süleyman Uludağ, İstanbul, 1991.
- Ahmet Yaşar Ocak, “Fütüvvet”, DİA, XIII, İstanbul 1996, s. 262.
- Ahmet Yaşar Ocak, “Fütüvvetnâme”, DİA, XIII, İstanbul 1996.
- Ahmet Yaşar Ocak, Türk Sufîliğine Bakışlar, İstanbul 2004.
- Ali Bolat, Bir Tasavvuf Okulu Olarak Melametilik, İstanbul 2003.
- Ali Tenik,“Ahiliğin Tasavvufî Boyutu ve Şanlıurfa’da Ahîlik İzleri”, Marife Dergisi, yıl: 2 sayı: 2, Konya 2002.
- Annemarie Schimmel, İslamın Mistik Boyutları, İstanbul 2001.
- Cemal Anadol, Türk İslam Medeniyetinde Ahilik Kültürü ve Fütüvvetnâmeler, Ankara 1991.
- Ebu Abdurrahman, es-Sülemi, Tasavvufta Fütüvvet (Kitabü’l-Fütüvve), tah. Süleyman Ateş, Ankara 1977.
- F. Babinger – Fuad Köprülü, Anadolu’da İslamiyet, İstanbul 2000.
- Firûzâbâdî, Mecdüddin Muhammed bin Yakub, Kamûsu’l-Muhît, Beyrut 1994.
- Fuad Köprülü, Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, Ankara 1993
- Halil İnalcık, “Ahîlik, Toplum ve Devlet”, II. Uluslararası Ahilik Kültürü Sempozyumu Bildiri- leri, Kırşehir 1999.
- Hucvirî, Ali b. Osman, Keşfu’l-Mahcûb (Hakikat Bilgisi), Haz: Süleyman Uludağ, İstanbul 1996.
- İbn Battuta, Ebu Abdullah Muhammed, İbn Battûta Seyahatnâmesi, İstanbul 2004.
- İbn Manzur, Lisanü’l-Arab, Beyrut, 2005.
- İbnü’l-Kayyım el-Cevziyye, Medâricü’s-Sâlîkîn, Ter: Ali Ataç, Adil Bebek, Ali Durusoy, Mu- hammed Deniz, Muharrem Tan, İbrahim Tüfekçi, İstanbul 1990.
- İsimsiz- (müellifi belli değil), Fütüvvetname-i Ca’fer-i Sâdık, haz. Mehmet Saffet Sarıkaya, İstan- bul 2008.
- İsmail Ankaravî, Minhâcü’l-Fukarâ, haz. Sadeddin Ekici, İstanbul 1996.
- Kadir Arıcı, “Bir Sivil Toplum Kuruluşu Olarak Anadolu Ahîliği”, II. Uluslararası Ahilik Kültü- rü Sempozyumu Bildirileri, Kırşehir 1999.
- Mehmet Demirci, “Ahîlik’te Tasavvufî Boyut: fütüvvet”, Tarihten Günümüze Tasavvuf Kültürü, İstanbul 2009.
- Mikail Bayram, Ahi Evren Tasavvufi Düşüncenin Esasları, Tercüme, İnceleme ve Araştırma - Mikail Bayram, Ankara 1995.
- Muallim Cevdet, İslâm Fütüvveti ve Türk Ahîliği İstanbul 2008.
- Neşet Çağatay, “Fütüvvet-Ahi müessesesinin Menşei Meselesi”, s. AÜİFD., Sayı: I, Yıl 1952.
- Neşet Çağatay, Bir Türk Kurumu Olan Ahilik, Konya 1981.
- Osman Türer, Ana Hatlarıyla Tasavvuf Tarihi, İstanbul 1998.
- Saffet Sarıkaya, “Osmanlı Devletinin İlk Asırlarında Toplumun Dini Yapısına Ahilik Açısından Bir Bakış Denemesi”, SDÜİF, Sayı 6 1999 Isparta.
- Salih Demirbilek, “Ahi Kelimesinin Kökenine Dair”, I. Ahi Evran-ı Velî ve Ahilik Araştırmaları Sempozyumu, Kırşehir 2004.
- Süleyman Ateş, İslam Tasavvufu, İstanbul 1992.
- Süleyman Uludağ, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul 1977.
- Şihâbüddin Sühreverdî, Avârif’ul-Maârif (Tasavvufun Esasları), Ter: H. Kâmil Yılmaz- İrfan Gündüz, İstanbul 1989.
- Tuncer Gülensoy, “Ahi mi? Akı mı?” I. Ahi Evran-ı Velî ve Ahilik Araştırmaları Sempozyumu, Kırşehir 2004.
- Ünver Günay, “Dini Sosyal Bir Kurum Olarak Ahilik”, Erciyes Üni. İlah. Fak. Derg. Sayı: 10, Kayseri 1998.
- Yusuf Benli, “Âhilikte Şiîlik Etkisi ve Âhiliğin Anadolu’da Alevîliğe Tesirleri Meselesine İlişkin Bazı Değerlendirmeler”, Hikmet Yurdu Düşünce – Yorum Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, Yıl: 2, s. 3 (Ocak-Haziran 2009).
- Yusuf Ekici, Ahîlik, Ankara 1993.
- Ziya Kazıcı, “Ahîlik”, DİA, İstanbul 1988.
