Author :
DOI : 10.17540/hy.v6i12.223
Year-Number: 2013-12
Language :
Konu :
Abstract
Kur'an'da geçen ve sosyal değişmeyi konu alan ayetleri incelediğimizde, sosyal değişmenin pek çok boyutunu fark edebiliriz. Örneğin, sosyal değişmenin görünümlerinden zaman unsuru ayetlerde açıkça vurgulanır. Sosyal değişmenin meydana geldiği çeşitli sahalara ilişkin açıklamalara yer verilir. Sosyal değişmeyi etkileyen faktörlerden, kültürel değerler, zihniyet, bilgi gibi etkenler birçok ayette dikkatleri çeker. Kur'an'ın üzerinde durduğu hususlardan birisi, sosyal değişmenin yön ve şekilleridir. Nitekim yabancılaşma ve sosyal çözülme gibi problemlere bazı ayetlerde işaret edilir. Âyetlerde, dinin sosyal değişmeye olan etkisine, yine dinin sosyal değişmelerden etkilenmesine dair doğrudan ve dolaylı izahlar vardır.
Keywords
Abstract
Social Change In Koran When we research verses of the Koran which including social change, we can notice a lot dimension of social change. For instance verses of the Koran emphasize the time dimension of social change clearly. We can see factors which influance of social changes such as culture norms, mind, information in verses of the Koran. Some verses of the Koran discuss problems such as alienation and disorganization. Both the influence of religion to social change and the influence of social change to religion have been mentioned in verses of the Koran directly or indirectly.
Keywords
- Akdoğan, Ali, “Bireysel ve Toplumsal Hayatta Ahlaka Olan İhtiyaç ve İslâm”, EKEV Akademi Dergisi, sayı: 18, 2004.
- Akdoğan, Ali, Sosyal Değişme ve Din, Rağbet Yayınları, İstanbul, 2004.
- Akyüz, Hüseyin, Eğitim Sosyolojisinin Temel Kavram ve Alanları Üzerine Bir Araştırma, M.E.B., İstanbul, 1991.
- Akyüz, Niyazi, Çapcıoğlu, İhsan, “Toplumsal Değişme ve Din”, Ana Başlıklarıyla Din Sosyoloji- si, Editörler: Niyazi Akyüz, İhsan Çapcıoğlu, Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, Ankara, 2008
- Altıkardeş, İsmet, Din ve Sosyal Bütünleşme, Rağbet Yayınları, İstanbul, 2004.
- Altıntaş, Ramazan, Kur’an’da Hidayet ve Dalâlet, Pınar Yayınları, İstanbul, 1995.
- Anbarlı-Bozatay, Şeniz, Sosyoloji, Beta Basım Yayım, Ankara, 2011, s. 65; Ejder Okumuş, Göste- rişçi Dindarlık, Pınar Yayınları, İstanbul, 2002.
- Arvasi, Seyyid Ahmed, İnsanın Yalnızlığı, Burak Yayınevi, İstanbul, 1996.
- Aslan, Cahit, Sosyoloji, Baki Kitabevi, Adana, 1997.
- Aslantürk, Zeki, Amman, M. Tayfun, Sosyoloji, M.Ü.İ.F.V. Yayınları, İstanbul, 1999.
- Ata, Bahri, “Bilim ve Teknolojinin Sosyal Değişime Etkisi”, Bilim Teknoloji ve Sosyal Değişme, Editör: Bahri Ata, Pegem Yayınları, Ankara, 2012.
- Ateş, Süleyman, Yüce Kur’an’ın Çağdaş Tefsiri, Yeni Ufuklar Neşriyat, İstanbul, 1991.
- Bahar, Halil İbrahim, Sosyoloji, Hayat Yayıncılık, İstanbul, 2011.
- Bates, Daniel G., 21. Yüzyılda Kültürel Antropoloji İnsanın Doğadaki Yeri, Çev. Suavi Aydın ve diğerleri, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2009.
- Bayraklı, Bayraktar, Kur’an’da Değişim Gelişim ve Kalite Kavramları, M.Ü.İ.F.V. Yayınları, İstanbul, 1999.
- Bilgiseven, Amiran Kurtkan, Sosyolojik Açıdan İslâmiyet ve İslâmî Kavramlar, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1992.
- Bilmen, Ömer Nasuhi, Kur’anı Kerim’in Türkçe Meali Âlisi ve Tefsiri, Bilmen Yayınevi, İstan- bul, 1985.
- Bin Nebi, Malik, Kültür Sorunu ve Bir Toplumun Doğuşu, Çev. Salih Özer, Ankara Okulu Ya- yınları, Ankara, 2000.
- Bottomore, T. B., Toplumbilim, Çev. Ünsal Oskay, Der Yayınları, İstanbul, 1998.
- Bozkurt, Veysel, Değişen Dünyada Sosyoloji, Ekin Basım Yayım, Ankara, 2008.
- Bulaç, Ali, İslâm Dünyasında Toplumsal Değişme, Nehir Yayınları, İstanbul, 1987.
- Celkan, Hikmet Yıldırım, Eğitim Sosyolojisi, Atatürk Üniversitesi Yayınları, Erzurum, 1989.
- Cezâirî, Ebû Bekr Câbir, Eyseru’t-Tefâsîr, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1995.
- Charney, Jean-Paul, İslâm Kültürü ve Toplumsal Ekonomik Değişim, Çev. Adnan Bülent Baloğ- lu, Osman Bilen, T.D.V. Yayınları, Ankara, 1997.
- Coşkun, Ali, Sosyal Değişme ve Dinî Normlar, Dem Yayınları, İstanbul, 2005.
- Çantay, Hasan Basri, Kur’an-ı Hakîm ve Meâl-i Kerîm, Elif Ofset, İstanbul, 1992.
- Çelik, Celâleddin, Kur’an’da Toplumsal Değişim, İnsan Yayınları, İstanbul, 1996.
- Çelikkaya, Hasan, Fonksiyonel Eğitim Sosyolojisi, Alfa Basım Yayım, İstanbul, 1998.
- Çiftçi, Orhan, Toplumbilim, Sonhaber Matbaacılık, Trabzon, 2001.
- Dodurgalı, Abdurrahman, Eğitim Sosyolojisi, M.Ü.İ.F.V. Yayınları, İstanbul, 1995.
- Doğan, İsmail, Sosyoloji: Kuramlar ve Sorunlar, Sistem Yayıncılık, İstanbul, 1996.
- Dönmezer, Sulhi, Toplumbilim, Beta Basım Yayım, İstanbul, 1994.
- Duman, M. Zeki, Beyânu’l-Hak, Fecr Yayınevi, Ankara, 2006.
- Duygulu, Ethem, “Yabancılaşma Olgusuna Yönelik Karşılaştırmalı Bir İnceleme”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sayı: 3, 1999.
- Efe, Adem, “Karizmatik bir Lider Olarak Hz. Peygamber ve Onun Gerçekleştirdiği Bazı Sosyal ve Kültürel Değişmeler”, IV. Kutlu Doğum Sempozyumu (Tebliğler), 19-20 Nisan 2001, S.D.Ü. İlahiyat Fakültesi Yayınları, Isparta.
- Eliaçık, İhsan, İslâm ve Sosyal Değişim, Şafak Yayınları, İstanbul, 1993.
- Eren, Selim, “Toplumsal Norm Ahlak ve Din”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Der- gisi, sayı: XI/2, 2007.
- Ergil, Doğu, Toplum ve İnsan, Hayat Yayıncılık, İstanbul, 2012.
- Ergun, Doğan, 100 Soruda Sosyoloji El Kitabı, Gerçek Yayınevi, İstanbul, 1990.
- Ergün, Mustafa, Eğitim ve Toplum, Ocak Yayınları, Ankara, 1992.
- Erkal, Mustafa E., Sosyoloji, Der Yayınları, İstanbul, 1998.
- Erkal, Mustafa E., ve diğerleri, Ansiklopedik Sosyoloji Sözlüğü, Der Yayınları, İstanbul, 1997.
- Erkal, Mustafa, Sosyal Meselelerimiz ve Sosyal Değişme, Mayaş Yayınları, Ankara, 1984.
- Fichter, Joseph, Sosyoloji Nedir? Çev. Nilgün Çelebi, Attila Kitabevi, Ankara, 1996
- Güçlü, Sevinç, “Din Kurumu”, Kurumlara Sosyolojik Bakış, Editör, Sevinç Güçlü, Kitabevi, İs- tanbul, 2011.
- Günay, Ünver, “Toplumsal Değişme ve İslâmiyet”, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı:1/1, 2001.
- Günay, Ünver, Din Sosyolojisi, İnsan Yayınları, İstanbul, 1998.
- Güngör, Erol, Değerler Psikolojisi, Hollanda Türk Akademisyenler Birliği Vakfı Yayınları, Ams- terdam, 1993..
- Güvenç, Bozkurt, İnsan ve Kültür, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1996.
- Güvenç, Bozkurt, Sosyal Kültürel Değişme, Gündoğan Yayınları, Ankara, 2000.
- Halebî, Ahmed İbn Yusuf es-Semîn, Umdetü’l-Huffâz fî Tefsîri Eşrefi’l-Elfâz, Âlemü’l-Kütüb, Beyrut, 1993.
- Halil, İmadüddîn, İslâm’ın Tarih Yorumu, Risâle Yayınları, İstanbul, 1988.
- Hançerlioğlu, Orhan, Toplumbilim Sözlüğü, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1986.
- Haviland, William A., Kültürel Antropoloji, Çev. Hüsamettin İnaç, Seda Çiftçi, Kaknüs Yayınla- rı, İstanbul, 2002.
- Hicâzî, Muhammed Mahmûd, et-Tefsîru’l-Vâzıh, Dâru’l-Ceyl, Beyrut, 1991.
- İbn Atıyye, Ebû Muhammed Abdulhak İbn Ğâlib el-Endelûsî, el-Muharreru’l-Vecîz fî Tefsîri’l- Kitâbi’l-Azîz, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1993.
- İbn Kesîr, İmâduddîn Ebu’l-Fidâ İsmail, Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut, 1997.
- İbn Manzûr, Ebu’l-Fadl Cemâluddîn Muhammed İbn Mükrem, Lîsânu’l-Arab, Dâru’l-Fikr, Bey- rut, 1997.
- İçli, Gönül, Sosyolojiye Giriş, Anı Yayıncılık, Ankara, 2002.
- İşçi, Metin, Sosyal Yapı ve Sosyal Değişme, Der Yayınları, İstanbul, 2000.
- Kağıtçıbaşı, Çiğdem, Sosyal Değişmenin Psikolojik Boyutları, Sosyal Bilimler Derneği Yayınla- rı, Ankara, 1972.
- Kasapoğlu, Abdurrahman, “Kur’an’da “Tağyîr” Olgusu, -Bireysel ve Toplumsal Değişme-”, EKEV Akademi Dergisi, sayı: 27, 2006.
- Kâsimî, Muhammed Cemâluddîn, Tefsîru’l-Kâsimî, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut, 1994.
- Kehrer, Günter, “Din Sosyolojisi”, Çev. M. Emin Köktaş, Din Sosyolojisi, Derleyen: Yasin Aktay, M. Emin Köktaş, Vadi Yayınları, Ankara, 1998.
- Kılıç, Ahmet Faruk, Ziya Gökalp’in Din Sosyolojisi, Değişim Yayınları, İstanbul, 2008.
- Kirman, Mehmet Ali, Din Sosyolojisi Terimleri Sözlüğü, Rağbet Yayınları, İstanbul, 2004.
- Koenig, Samuel, Sosyoloji, Çev. S. Sucu, O. Aykaç, Ütopya Kitabevi Yayınları, İstanbul, 2000.
- Korkmaz, Abdullah, Değişme ve Farklılaşma, Doğu Kütüphanesi, İstanbul, 2006.
- Kula, M. Naci, Kimlik ve Din, Ayışığı Kitapları, İstanbul, 2001.
- Kurt, Abdurrahman, Din Sosyolojisi, Dora Yayınları, Bursa, 2011.
- Kurtkan-Bilgiseven, Âmiran, Genel Sosyoloji, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1995.
- Kurtûbî, Ebû Abdullah Muhammed İbn Ahmed, el-Câmiu li Ahkâmi’l-Kur’ân, Dâru’l-Kütübi’l- İlmiyye, Beyrut, 1993.
- Kutub, Seyyid, Fî Zılâli’l-Kur’ân, Dâru’ş-Şurûk, Kahire, 1997.
- Le Bon, Gustave, Kitleler Psikolojisi, Çev. Belli değil, Hayat Yayınları, İstanbul, 1997.
- Lundberg, George A., ve diğerleri, Sosyoloji, Çev. Özer Ozankaya, Ülker Gürkan, Türk Siyasi İlimler Derneği Yayını, Ankara, 1970.
- Mahallî, Celalüddin Muhammed İbn Ahmed, Celalüddin Abdurrahman İbn Ebî Bekr es-Suyûtî, Tefsîru’l-Kur’âni’l-Kerîm, Dâru’l-Kalem, Kahire, 1966.
- Marshall, Gordon, Sosyoloji Sözlüğü, Çev. Osman Akınhay, Derya Kömürcü, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara, 1999.;
- Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed İbn Muhammed İbn Mahmûd, Te’vilâtu Ehli’s-Sünne, Mü- essesetü’r-Risâle, Beyrut, 2004.
- Merâğî, Ahmed Mustafâ, Tefsîru’l-Merâğî, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1998.
- Mevdûdî, Ebu’l-A’lâ, Tefhîmu’l-Kur’ân, Çev. Muhammed Han Kayani ve diğerleri, İnsan Yayın- ları, İstanbul, 1989.
- Mutahhari, Murtaza, Tarih ve Toplum, Çev. Cengiz Şişman, Yöneliş Yayınları, İstanbul, 1989.
- Okumuş, Ejder, Kur’an’da Toplumsal Çöküş, İnsan Yayınları, İstanbul, 1995.
- Okumuş, Ejder, Toplumsal Değişme ve Din, İnsan Yayınları, İstanbul, 2003.
- Ozankaya, Özer, Toplumbilim Terimleri Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 1980.
- Ozankaya, Özer, Toplumbilime Giriş, S Yayınları, Ankara, 1982.
- Özer, İnan, “Toplumsal Değişme / Gelişme”, Sosyolojiye Giriş, Editör: İhsan Sezal, Martı Kitap- Yayınevi, Ankara, 2003.
- Özkalp, Enver, Sosyolojiye Giriş, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir, 1995.
- Özler, İbrahim, “Sosyolojik Açıdan Değişim ve Zihniyet Algılamaları”, EKEV Akademi Dergi- si, sayı: 34, 2008.
- Özsoy, Ömer, Sünnetullah Bir Kur’an İfadesinin Kavramlaşması, Fecr Yayınevi, Ankara, 1994.
- Öztürk, Hüseyin, Modern Eğitim Sosyolojisi, Büyük Dağıtım-Yayınevi, İstanbul, 1974.
- Öztürk, Metin, Mustafa Kemal Coşkun, Sosyoloji, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1999.
- Pazarbaşı, Erdoğan, Kur’an ve Medeniyet, Pınar Yayınları, İstanbul, 1996.
- Perşembe, Erkan, “Toplumsal Değişme ve Din İlişkileri Üzerine”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 5, 1991.
- Râzî, Fahreddîn, et-Tefsîru’l-Kebîr, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut, 1997.
- Sa’dî, Abdurrahman İbn Nâsır, Teysîru’l-Kerîmi’r-Rahmân fî Tefsîri Kelâmi’l-Mennân, Mües- setü’r-Risâle, Beyrut, 1996.
- Sadr, Muhammed Bâkır, Kur’an Okulu, Çev. Mehmet Yolcu, Fecr Yayınları, Ankara, 1996.
- Sayın, Önal, Sosyolojiye Giriş, Üniversite Kitapları, İzmir, 1994.
- Sezen, Yümni, İslâm’ın Sosyolojik Yorumu, Birleşik Yayıncılık, İstanbul, 2000.
- Sezen, Yümni, Sosyoloji Açısından Din, M.Ü.İ.F.V. Yayınları, İstanbul, 1988.
- Sıddıkî, Maharuddîn, Kur’an’da Tarih Kavramı, Çev. Süleyman Kalkan, Pınar Yayınları, İstan- bul, 1982.
- Şankîtî, Muhammed İbn Muhammed İbn el-Muhtâr, Azvâu’l-Beyân fî Îzâhi’l-Kur’ân bi’l- Kur’ân, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 1995.
- Şener, Sami, “Sosyal Değişmenin Dinî Hayata Etkisi”, Sosyal Değişme ve Dini Hayat, Tartışmalı İlimi Toplantılar Dizisi, Ensar Neşriyat, İstanbul, 2005.
- Şener, Sami, Sosyoloji, İnkılâb Yayınları, İstanbul, 1998, s. 108, 110; Aydın Yaka, Sosyal Değişme, Gündoğan Yayınları, İstanbul, 2011.
- Şimşek, M. Sait, Hayat Kaynağı Kur’an Tefsiri, Beyan Yayınları, İstanbul, 2010.
- Tezcan, Mahmut, Kültürel Antropoloji, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1997.
- Tezcan, Mahmut, Sosyal ve Kültürel Değişme, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları, Ankara, 1984
- Tezcan, Mahmut, Sosyolojiye Giriş, Feryal Matbaası, Ankara, 1995.
- Thompson, Ian, Odaktaki Sosyoloji Din Sosyolojisine Giriş, Çev. Bekir Zakir Çoban, Birey Ya- yıncılık, İstanbul, 2004.
- Tolan, Barlas, Çağdaş Toplumun Bunalımı Anomi ve Yabancılaşma, Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayınları, Ankara, 1980.
- Tolan, Barlas, Toplum Bilimlerine Giriş, Adım Yayıncılık, Ankara, 1996.
- Toptaş, Mahmut, Kur’an-ı Kerim Şifa Tefsiri, Cantaş Yayınları, İstanbul, 1993.
- Turhan, Mümtaz, Kültür Değişmeleri, M.Ü.İ.F.V. Yayınları, İstanbul, 1994.
- Türkdoğan, Orhan, Değişme Kültür ve Sosyal Çözülme, Birleşik Yayıncılık, İstanbul, 1996.
- Ülken, Hilmi Ziya, Sosyoloji Sözlüğü, M.E.B., İstanbul, 19691.
- Weber, Max, Protestan Ahlâkı ve Kapitalizmin Ruhu, Çev. Zeynep Gürata, Ayraç Kitabevi Ya- yınları, İstanbul, 2008.
- Yeniçeri, Özcan, “Yabancılaşma”, Türkiye Günlüğü, sayı: 25, 1993.
- Yıldırım, Ergün, Değişen Din Anlayışının Sosyolojisi, Bilge Yayınları, İstanbul, 1999.
- Yolcu, Mehmet, Kur’an’ın Zihniyeti Değiştirmesi, Eylül Yayınları, İstanbul, 2003.
- Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım Cârullah Muhammed İbn Ömer, el-Keşşâf an Hakâikı Ğavâmizı’t- Tenzîl, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1995.
- Zuhaylî, Vehbe, et-Tefsîru’l-Münîr, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 1991.
