Author :
Abstract
Bu makalede Anadolu Selçuklu Devleti tarihinde önemli bir yer tutan Babaîler isyanı (1240) ve Karamanoğulları beyliğinin kuruluşuna yaptığı etki konu edilmiştir. Ayrıca, hareketin sonraki yüzyıllardaki muhtemel yansımaları da ele alınmıştır. Bu maksatla beyliğin ilk kurulduğu coğrafya olan Ermenek şehrinin XVI. Yüzyıla ait Tapu Tahrir ve Evkaf Defterleri tetkik edilmiştir. Bilindiği üzere Selçuklular zamanında Anadolu'da, Heterodoks inanca mensup Türkmen şeyhleri, bilhassa soydaşları arasında oldukça yüksek bir mevkie sahiptiler. Karamanoğulları beyliğini kuran irade ve toplumun Türkmen olduğu gerçeğinden yola çıkıldığında, Babaî hareketinin beyliğin kuruluşu aşamasındaki etkinliği daha iyi anlaşılır. Ancak, Osmanlı arşiv belgelerinin tetkikinden, başlangıçta etkili olan bu hareketin, sonraki yüzyıllarda etkisini kaybettiği, hatta adı geçen bölgede Sünni menşeli tasavvufi ekollerin egemen olduğu görülür.
Keywords
Abstract
In this article, it was discussed that Babais rebellion (1240) that holds an important place in the history of the Anatolian Seljuk State and Its effect on the establishment of Karamanoğulları Principality. In addition, the possible implications of the movement in the next centuries are discussed. For this purpose, the Land Register and Foundations books belonging to XVI. Century of the city of Ermenek that the principality was first established geography were examined. As it is known in Anatolia Seljuk period, Turkmen sheikhs belonging to heterodox beliefs, especially among kin had a very high position. Given the fact that Turkmen was the will and the community that established Karamanoğulları principality, it is better understood that the effectiveness of Babai movement in the stage of organization. However, when ottoman archival documents investigate, it is seen that this movement that effective in the beginning lost its impact of the next century; even Sunni originated mystical schools started to dominate in the mentioned region
Keywords
- ABÛ’L-FARAC (BAR HEBRAEUS), Abû’l- Farac Tarihi II, (nşr. Ömer R. Doğrul), Ankara 1987. AHMED EFLÂKİ, Menâkıbu’l-Ârifîn I, (nşr. T. Yazıcı), İstanbul 1966.
- AKGÜNDÜZ, Ahmet- ÖZTÜRK, Said, 700. Yılında Bilinmeyen Osmanlı, İstanbul 1999.
- 61 Evliya Çelebi Seyahatnâmesi, İstanbul 1935, IX, 303–306.ANONİM, Târih-i Âl-i Selçuk, (Selçuknâme), Anadolu Selçukluları Tarihi III, (nşr. F. N. Uz- luk), Ankara 1952.
- ÂŞIKPAŞAZADE, Tevârih-i Âl-i Osman, (nşr. N. Atsız), İstanbul 1992. ATALAY, B., Türk Büyükleri veya Türk Adları, İstanbul 1935.
- ATEŞ, Toktamış, Siyasal Tarih, İstanbul 2004.
- AYVERDİ, Sâmiha, Türk Tarihinde Osmanlı Asırları, Kubbealtı Neşriyatı, IV. Baskı, İstanbul 1999.
- BARKAN, Ö. Lütfi - MERİÇLİ, Enver, Hüdavendigâr Livâsı Tahrir Defterleri I, Ankara 1988. BARKAN, Ö. Lütfi, Kolonizatör Türk Dervişleri, Hamle Yayınları, İstanbul 1993.
- BAŞKAN, Yahya, Karaman-oğulları Beyliği (Alâ’ed-din-Ali Bey Dönemi 1357–1398), (Basılma- mış Yüksek Lisans Tezi), Malatya 1999.
- BAYKARA, Tuncer, Türkiye Selçukluları Devrinde Konya, Ankara 1983.
- BAYKARA, Tuncer, Tarih Araştırma ve Yazma Metodu, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul CAHEN, Claude, Osmanlılardan Önce Anadolu’da Türkler1, (nşr. Y. Moran), İstanbul 1979.
- CAHEN, Claude, Osmanlılardan Önce Anadolu2, (çev. Erol Üyepazarcı), İstanbul 2002.ÇAMUROĞLU, Reha, Tarih Heterodoksi ve Babailer, Der Yayınları, İstanbul 1990.
- ÇELİK, Şenol, Osmanlı Taşra Teşkilatında İçel Sancağı (1500–1584), (Basılmamış Doktora Tezi), İstanbul 1994.
- , İstanbul 1992.
- ELVAN ÇELEBİ, Menâkıb’ul-Kudsiyye Fî Menâsib’il- Ünsiyye, (nşr. İ. Erünsal, A. Yaşar Ocak), Ankara 1995.
- EMECEN, Feridun M. XVI. Asırda Manisa Kazâsı, Anakara 1989.
- ERKOÇ, Ethem, Elvan Çelebi (Hayatı, Zaviyesi, Eseri, Düşünceleri), Çorum 2004. ESTEREBÂDÎ, Bezm u Rezm, (nşr. Mürsel Öztürk), Ankara 1990.
- GELİBOLULU MUSTAFA ÂLÎ, Künhü’l-Ahbâr II, Fatih Sultan Mehmed Devri, (1451–1481), (nşr. M. H. Şentürk), Ankara 2003.
- GÖDE, Kemal, Eratnalılar (1327–1381), Ankara 1994.
- GÖK, Bilal, Ermenek Kazâsı (1500-1600), (Basılmamış Doktora Tezi), Malatya 2006.
- GÖLPINARLI, Abdülbâki, Mevlana’dan Sonra Mevlevîlik, İnkılâp Kitabevi, İstanbul 2006.GÜLCAN, D. Ali, Karaman Mevlevîhanesi, Mevlevîlik ve Karamanlı Mevlevî Velileri
- , Doğuş Matbaası, Karaman 1975.
- GÜRTÜRK, Sami, Silifke Tarihi, İstanbul 1987.
- HAMMER-Purgstall, Joseph Freiherr Von, Büyük Osmanlı Tarihi I, İstanbul 1993.
- HAYRULLAH EFENDİ, Devlet-i Aliyye-i Osmaniye IV, (nşr. Z. Danışman), İstanbul 1971.HOCA SAADEDDİN EFENDİ, Tâcü't-Tevarih V, (Nşr. İ. Parmaksızoğlu), İstanbul 1979. HÜSEYİN HÜSAMEDDİN, Amasya Tarihi II, İstanbul 1327-1330.
- İBN BATTUTA, Die Reisen Des Ibn Battuta, (nşr. Horst Jürgen Grün), Band 1, München 2007.
- İBN BÎBÎ, el-Evamirü’l-Ala’iye Fi’l-Umuri’l Ala’iye (Selçuknâme) I, (nşr. Mürsel Öztürk), Anka- ra 1996.
- İBN KEMÂL, Tevârîh-i Âl-i Osman II. Defter, (nşr. Ş. Turan), Ankara 1983.
- İNALCIK, Halil, Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ 1300–1600, (Çev. R. Sezer), İstanbul 2003. KAFESOĞLU, İbrahim, Selçuklu Tarihi, İstanbul 1972.
- KAYMAZ, Nejat, Pervâne Mu‘înü’d-din Süleyman, Ankara 1970.
- KONYALI, İ. Hakkı, Abideleri ve Kitabeleri ile Ereğli Tarihi, İstanbul 1970.KÖPRÜLÜ-ZÂDE Mehmed Fuad, Türkiye Tarihi I-Anadolu’nun İstilasına Kadar Türkler, İs- tanbul 1923.
- , (nşr. O. Köprü- lü), İstanbul 1981.
- ____________________, Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluşu, (nşr. O. F. Köprülü), İstanbul ____________________, Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, Ankara 1991.
- ____________________, Early Mystics in Turkish Literature, (Translated and edited with an int-roduction by Gray Leiser and Robert Dankoff), Routledge Sufi Series, Abingdon 2006. KÖYMEN, M. Altay, Selçuklu Devri Türk Tarihi, Ankara 1998.
- KÜTÜKOĞLU, Mübahat S., Tarih Araştırmalarında Usûl, Kubbealtı Neşriyatı, İstanbul 1995.
- MECDÎ MEHMED EFENDİ, Şakâyık-ı Nu‘maniye Tercümesi I, (Şakâyık-ı Nûmaniye ve Zeyille- ri), (nşr. A. Özcan), Tıpkıbasım, İstanbul 1989.
- MEHMED NEŞRÎ, Kitâb-ı Cihan-Nümâ, Neşrî Tarihi, I, (Yayınlayanlar: Faik Reşit Unat, M. Al- tay Köymen), Ankara 1995.
- , Ankara 2002. OCAK, Ahmet Yaşar, Babaîler İsyanı-Alevîliğin Tarihsel Alt Yapısı, İstanbul 1996.
- ORHONLU, Cengiz, Osmanlı İmparatorluğunda Aşiretlerin İskânı, İstanbul 1987. ORUÇ BEY, Tevârih-i Âl-i Osman, (nşr. Nihal Atsız), İstanbul 1972.
- , İstanbul 1993.
- SEVİM, Ali- YÜCEL, Yaşar, Türkiye Tarihi, Fetih Selçuklu ve Beylikler Dönemi, Ankara 1989. ŞİKÂRİ, Karamanoğulları Tarihi, (nşr. M. Mesud Koman), Konya 1946.
- TEKİNDAĞ, Şehabeddin, Karaman Beyliği, XIII – XV. Asırda Cenubî Anadolu Tarihine Ait Tetkik, İstanbul 1947, (Basılmamış Doktora Tezi).
- TOGAN, A. Zeki Velidi, Tarihte Usûl, Enderun Yayınları, İstanbul 1981.
- sman Gazi’ye (1071–1318), İstanbul 2002.
- Ankara 1986.VARLIK, Mustafa Çetin, Germiyanoğulları Tarihi, Sevinç Matbaası, Ankara 1974.
- ANDREASYAN, Hrand D., “Türk Tarihine Aid Ermeni Kaynakları”, İÜEFTD, I/1, (1949–1950), İstanbul 1950.
- ANDREASYAN, Hrand D., “Türk Tarihine Aid Ermeni Kaynakları”, İÜEFTD, I/2, (Mart 1950),AYHAN, A. - Tuncer, Ş., “Anadolu Beyliklerinin ve Osmanlı Beyliği’nin İlhanlalar Adına Kestir-diği Sikkeler”, XII. Türk Tarih Kongresi, (4–8 Ekim 1999), Kongreye Sunulan Bildiriler, III/ II, Ankara 2002.
- BARKAN, Ö. Lütfi, “Osmanlı İmparatorluğunda Bir İskân ve Kolonizasyon Metodu Olarak Sür- günler”, İFM, XI/ 1-4, (1949–1950)
- DARKOT, Besim “Aladağ”, İA, I, Eskişehir 1997.
- EMECEN, Feridun M., “Saruhanoğulları ve Mevlevilik”, Ekrem Hakkı Ayverdi Hatıra Kitabı, İstanbul Fetih Cemiyeti, İstanbul 1995.
- FLEMMİNG, B., “Türkler-Anadolu Beylikleri”, İA, XII/2, Eskişehir 1997.
- HASSAN, Ümit, “Siyasal Tarih Açıklamalı Bir Kronoloji”, Türkiye Tarihi I, Osmanlı Devleti’ne Kadar Türkler, İstanbul 2000.
- İLTER, Fügen, “Osmanlı Ulaşım Ağında Irmak Kenarı Bir Yerleşme: Osmancık”, Belleten, LII/203, (Ağustos 1988).
- İLHAN, M. Mehdi, "Tapu Tahrir Defterlerindeki Şahıs Adları Hakkında Bazı Notlar", Uluslarara-sı III. Türk Kültürü Kongresi, Bildiriler I,(25-29 Eylül 1993), Atatürk Kültür Merkezi Ya- yınları, Ankara 1999.
- İNALCIK, Halil, “Türkler-Osmanlılar”, İA, XII/2, Eskişehir 1997.
- KÖPRÜLÜ, M. F. “Âşık Paşa”, İA, I, Eskişehir 1997._______________, “Baba”, İA, II, Eskişehir 1997.
- _______________, “Anadolu Selçukluları Tarihi’nin Yerli Kaynakları”, Belleten, VII/26, (1943). _______________, “Bektaş-Hacı Bektaş Veli”, İA, II, Eskişehir 1997.
- MÜVERRİH VARDAN, “Türk Fütuhatı Tarihi (889–1269)”, (nşr. Hrant D. Andreasyan), TSD, 1/2, OCAK, Ahmet Yaşar, “Baba İlyas”, DİA, IV, İstanbul 1997.
- _____________, “Baba İshak”, DİA, IV, İstanbul 1997.
- SÜMER, Faruk, “Çepniler I”, Türk Dünyası Tarih Dergisi, 55, (Temmuz 1991). _____________, “Çepniler II”, TDTD, 56, (Ağustos 1991).
- TEKİNDAĞ, Şehabeddin, “Karamanlılar”, İA, VI, Eskişehir 1997.
- , II, (1998).
- UNAN, Fahri, “Türkiye’de Kültür Tarihi Araştırmaları ve Türk Heterodoksi Tarihine Farklı Bir Bakış”, Türkiye Günlüğü, Sayı 35 (Temmuz-Ağustos 1995).
- YİNANÇ, Mükrimin Halil “Akkoyunlular”, İA, I, Eskişehir 1997.
