Author :
Abstract
Bilindiği üzere tasavvufun en önemli konularından biri, sülûkün merhalelerini anlayarak İlâhî hakîkate nasıl ulaşılacağını îzah etme meselesidir. Tasavvufî ekol ve yolların çeşitli şekil ve metotlarla anlatmaya çalıştığı bu konu, yaygın tâbiriyle sülûk veya seyrü sülûk olarak adlandırılmaktadır. Biz bu makalemizde, genel olarak Halvetiyye tarikatının ve özel olarak bir Halvetiyye şeyhi olan Sofyalı Bâlî Efendi’nin ‘Atvâr-ı seb‘a’ diye isimlendirilen seyrü sülûk anlayışını kısaca izah etmeye çalıştık. Halvetî anlayışa göre mânevî yolculuğu gerçekleştiren sâlik, her evrede nefsin bazı hastalıklarından kurtularak kalbin yeni mânevî keşiflerine muttali olur. Yâni nefsin her evredeki yeni boyut kazanan tezkiyesi, kalbin de tasfiyesinin derinleşmesine vesile olur. Böylece sâlik, seyrü sülûkünün sonunda Hz. Peygamber (s.a.v.)’in mânevî halifesi olarak insân-ı kâmil derecesine yükselir ve başka sâliklere de yol gösterme kıvamına erer.
Keywords
Abstract
Understanding the stages of evolution through which the soul of the spiritual traveller journeys in his quest towards Divine reality is an essential question in Sufism. Sufi schools and brotherhoods use various methods and forms in order to explain this spiritual evolution, it is generally being referred to as ‘sulûk’ ‘spiritual journey’ or ‘sayru sulûk’ ‘initiation path’. In our article, we have described the seven stages of the spiritual journey according to khalwatîs sufis and more specifically to Sofyali Bâlî Efendi. According to khalwatî tradition the heart of the sâlik embarked on his spiritual journey becomes the place where various spiritual revelations unveil as a result of the purification process of the soul which takes on a new form as it goes through the stages of personal transmutation. So, at the end of his spiritual journey, the sâlik reaches the stage where he has become a perfect man, as being the spiritual representative of the Prophet (sav), and he begins to spiritually guide the other travellers who wish to embark on their ascent towards the divine world.
Keywords
- Abû al-Husayn al-Nûrî, Makâmât al-qulûb, prép., Paul Nwyia, in ‘Melanges Univ. Saint Joseph’, Beyrouth, 1968, t. 44, pp. 129-143.
- Al-Sâyih, Ahmad Abd al-Rahîm, al-Sulûk inda-l-Hakîm al-Tirmidhî, le Caire, 1988, Dâr al-salâm.
- ‘Afîfî, Abû al-A‘lâ, al-A‘yân al-thâbita fî madhhab-i Ibn ‘Arabî, in al-Kitâb al-tidhkârî Muhyî al-Dîn Ibn ‘Arabî, Le Caire, 1969, Dâr al-kâtib al-‘arabî, pp. 209-220.
- Aydın, Mehmet S., ‘İnsân-ı Kâmil’, D.İ.A., İstanbul, 2000, Diyanet Vakfı, t. 22, pp. 330-331.
- Bostancı, Ali Haydar, Tasavvuf’ta Etvâr-ı Seb’a ve Sofyalı Bâlî Efendi’nin « Etvâr-ı Seb’a »sı, İstanbul, 1996, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Cebecioğlu, Ethem, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, Ankara, 1997, Rehber.
- Clayer, Natalie, Mystiques, Etat et Société, Leiden, 1994, E. J. Brille.
- Çağrıcı, Mustafa, ‘Hevâ’, D.İ.A., İstanbul, 1998, Diyanet Vakfı, t. 17, pp. 274-276.
- Hakîm Tirmidhî, İmâm Abû Abd Allâh Muhammad, Bayân al-fark bayn al-sadr wa-l-qalb wa-l-fu’âd wa-l-lubb, prép., Nicholas Herr, le Caire, 1958, Dâr al‘arab.
- Harawî, Abû Abd Allâh al-Ansârî, Kitâbu manâzil al-sâ’irîn, prép., Serge De Lau- gier De Beaurecueil, le Caire, 1962, Institut Français d’Archéologie Orientale.
- Hujwîrî, ‘Ali b. ‘Uthmân al-Jullâbî, Kashf al-mahjûb, prép., ‘Isâd Abd al-Hâdî Qindîl, Beyrouth, 1980, Dâr al-nahdha al-‘arabiyya.
- Işıtan, İbrahim, La Pensée de Sofyalı Bâlî Efendî, Paris, 2006, Ecole Pratique des Hautes Etudes, Section des Sciences Religieuses.
- Kara, Mustafa, ‘Fenâ’, D.İ.A., İstanbul, 1995, Diyanet Vakfı, t. 12, pp. 333-335.
- - Bâlî Efendi, Sofyalı, D.İ.A., İstanbul, 1992, Diyanet Vakfı, t. 5, pp. 20-21.
- Kalâbâzî, Abû Bakr Muhammad, al-Ta‘arruf li madhhabi ahl al-tasawwuf, prép., Mahmûd Amîn Nawawî, le Caire, 1400/1980, Maktaba al-külliyyât alAzhariyya.
- Muhâsibî, Abû ‘Abd Allâh al-Hârith b. Asad, Risâla al-müstarshidîn, prép., Abd al-Fattâh Abû Ghudda, Beyrouth, 1971, Dâr al-salâm.
- Öngören, Reşat, ‘Füsus Şârihi Sofyalı Bâlî Efendinin Tasavvuf Çizgisi’, Tasavvuf, Ankara, 2008, yıl 9, t. 21, pp. 57-66.
- Öztürk, Yaşar Nuri, Kur’ana ve Sünnete Göre Tasavvuf, İstanbul, 1990, Yeni Boyut.
- Redhouse, James W., A Turkish And Englich Lexicon, İstanbul, 1992, Çağrı.
- Qushayrî, Abu-l-Qâsim ‘Abd al-Karîm Hawâzin, al-Risâla al-qushayriyya, prep., Mâ‘rûf Narrîk et ‘Alî Abd al-Hamîd Baltajî, Beyrouth, 1991, Dâr al-khayr.
- Sami, Şemseddin, Kâmûs-ı Türkî, İstanbul, 1996, Çağrı.
- Sarrâj, Abû Nasr ‘Abd Allâh b. ‘Ali, al-Luma‘ fî târîh al-tasawwuf al-islâmî, prép., Kâmil Mustafâ al-Handawî, Beyrouth, 2001, Dâr al-kutub al-‘ilmiyya.
- Suhrawardî, İmâm Shihâb al-Dîn Abî Hafs ‘Umar b. Muhammad, ‘Awârif al- ma‘ârif, prép., Muhammad Abd al-‘Azîz al-Khâlidî, Beyrouth, 1999, Dâr al-kutub al-‘arabiyya.
- Sulamî, Abû ‘Abd al-Rahmân, ‘Uyûb al-nafs va davâuhâ, prép., Muhammad al- Sayyid al-Julaynd, le Caire, 2001, Dâru kabâ.
- Tahralı, Mustafa, ‘Vahdet-i Vücûd ve Gölge Varlık’, in Fusûsu’l-Hikem Tercüme ve Şerhi, Ahmed Avni Konuk, İstanbul, 1990, İ.FA.V., t. 3, pp. 9-63.
- Türer, Osman, Anahatlarıyla Tasavvuf Tarihi, İstanbul, 1998, Seha.
- -‘Letâif-i hamse’, D.İ.A., İstanbul, 2003, Diyanet Vakfı, t. 27, p. 143.
- Uludağ, Süleyman, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul, 1996, Marifet Yayınları.
- - ‘A‘yân-ı Sâbite’, D.İ.A., İstanbul, 1991, Diyanet Vakfı, t. 4, pp. 198-199.
- - ‘Fakr’, D.İ.A., İstanbul, 1995, Diyanet Vakfı, t. 12, pp. 132-134.
- - ‘Ayna’, D.İ.A., İstanbul, 1991, Diyanet Vakfı, t. 4, pp. 260-262.
- - ‘Havâtır’, D.İ.A., İstanbul, 1997, Diyanet Vakfı, t. 16, p. 526.
- - ‘Makam’, D.İ.A., İstanbul, 2003, Diyanet Vakfı, t. 27, pp. 409-410.
- - ‘Mârifet’, D.İ.A., İstanbul, 2003, Diyanet Vakfı, t. 28, pp. 54-56.
- - ‘Ma‘rifet-i Nefs’, D.İ.A., İstanbul, 2003, Diyanet Vakfı, t. 28, pp. 56-57.
- - ‘Muhabbet’, D.İ.A., İstanbul, 2005, Diyanet Vakfı, t. 30, pp. 386-388.
- Yavuz, Yusuf Şevki, ‘İlham’, D.İ.A., İstanbul, 2000, Diyanet Vakfı, t. 22, pp. 98- 100.
- Yılmaz, H. Kâmil, Anahatlarıyla Tasavvuf ve Tarîkatlar, İstanbul, 2000, Ensar Neşriyat.
